Dlaczego księża są szczęśliwi?

Dlaczego księża są szczęśliwi? To tytuł książki autorstwa ks. Stephena J. Rossettiego, ale również prowokacyjne i bardzo ciekawe pytanie. W Polsce, głównie za sprawą powierzchownych przekazów medialnych, funkcjonuje sporo stereotypowych wyobrażeń, spekulacji i projekcji na temat kapłaństwa. Dotyczą one przede wszystkim diagnozy tego, jak dojrzali bądź niedojrzali, szczęśliwi bądź nieszczęśliwi, zdrowi lub chorzy są katoliccy księża.

Duchowni są z upodobaniem recenzowani, niestety najczęściej z pominięciem obiektywizmu. Z jednej strony środowiska skrajnie liberalne i antyklerykalne przedstawiają karykaturalny obraz prezbitera, którego w ich opinii charakteryzują obłuda, chciwość i frustracja. Natomiast z drugiej strony środowiska ultrakatolickie i dewocyjne malują obraz idealnego kapłana, który posiada niemal cechy boskie, a wszelka jego krytyka jest świętokradztwem i zamachem na Kościół. Publikacja ks. Stephena J. Rossettiego prezentuje interesujące wyniki badań naukowych, które pozwalają w sposób usystematyzowany i obiektywny spojrzeć na życie księży. Autor dowodzi, że w USA katoliccy duchowni należą do najszczęśliwszych i najbardziej spełnionych zawodowo i życiowo ludzi. W obiegowych opiniach przeważa przekonanie, że księża nie mogą być szczęśliwi, ponieważ żyją w celibacie, więc ich życie albo jest naznaczone krzyżem wyrzeczeń, albo pełne hipokryzji. Tymczasem zaprezentowany raport przekonuje, że księża czują się tym szczęśliwsi, im głębsza jest ich wiara, bardziej osobisty stosunek do Jezusa Chrystusa i im bardziej pielęgnują swoje powołanie. Na podkreślenie zasługuje rzetelna metodologia zaprezentowanych badań. Rossetti przy pomocy kwestionariuszy przebadał księży pod kątem ich „jakości” życia, a uzyskane wyniki porównał z podobnymi badaniami innych grup zawodowych. Badania są unikatowe zarówno pod względem ilościowym (przebadano 3724 kapłanów), jak i jakościowym (przekonuje o tym wielowarstwowa i pogłębiona analiza). Badania przeprowadzono na reprezentatywnych grupach i przy użyciu profesjonalnych narzędzi psychometrycznych. Pierwsze przeprowadzono od 2003 do 2004 roku na grupie 1242 księży, a drugie od 2008 do 2009 roku na grupie 2482 duchownych. Wnioski z badań obalają obiegowe opinie, szczególnie te, które celibat traktują jako źródło dewiacji seksualnych, niezałożenie rodziny jako przyczynę egocentryzmu, a hierarchiczną strukturę Kościoła jako podstawę do konserwowania „układów” feudalnych. Ukazane w raporcie wyniki badań i ich interpretacja mają wartość uniwersalną, ponieważ Kościół katolicki w każdym kontekście kulturowym funkcjonuje podobnie. Uwarunkowania i specyfika USA niewątpliwie mają wpływ na niektóre parametry badań, ale nie sądzę, by determinowały wnioski końcowe. Dlatego książka jest aktualna również w Polsce. Jestem przekonany, że publikacja pozwoli obiektywnie spojrzeć na posługę i życie księży. Może przyczynić się do tego, że czytelnik zobaczy Chrystusowe kapłaństwo jako wartość dla Kościoła i świata współczesnego. W kulturze tymczasowości, zmienności i powierzchowności wybór tego kapłaństwa, które przecież związane jest z trwałym poświęceniem i ofiarą, może być fascynujący, a przynajmniej godny namysłu. Jednocześnie spojrzenie krytyczne pozwala dostrzec w księdzu człowieka, który posiada określoną wrażliwość, aspiracje, zdolności, talenty, prawa i obowiązki, ale też ograniczenia, związane z uwarunkowaniami osobowymi i własną historią życia i posługi. Księża są szczęśliwi, jeśli w Panu pokładają nadzieję i w Nim szukają ucieczki (por. Ps 2,12). Można powiedzieć, że mądrość zapisana na kartach Biblii znalazła potwierdzenie w badaniach ks. Rossettiego. Gratuluję wszystkim, który zadbali, aby prezentowana książka dotarła do polskiego czytelnika. Zapewne stanie się ważną lekturą dla zastanawiających się nad wyborem kapłaństwa, dla kleryków, wychowawców w seminariach duchownych oraz księży, którzy dbają o swoją wszechstronną formację. Może też przydać się tym, którzy przeżywają kryzys posługi, pomagając im na nowo poczuć „smak” kapłaństwa. Ponadto polecam lekturę wszystkim, którym leży na sercu kondycja księży. bp Wiesław Śmigiel