Pisma ascetyczne. T. 1

Pisma ascetyczne św. Bazylego Wielkiego należały w starożytności i należą do dzisiaj, zwłaszcza na chrześcijańskim Wschodzie, do ścisłego kanonu lektur duchowych. Stanowią podstawę teologiczną całego monastycyzmu wywodzącego się z tradycji greckiej, a nadto, przez przekład łaciński, wywarły znaczny wpływ na prawodawstwo zakonne Zachodu. Najważniejsze z nich tworzą zbiór, który ułożył sam Bazyli, nazywając go Zarysem ascezy. Włączył do niego sześć pism: poza Wstępem, dwa krótkie utwory: O sądzie Bożym i O wierze, oraz trzy najbardziej znane jego dzieła, określane mianem „reguł”: Reguły moralne, Reguły dłuższe i Reguły krótsze. Niniejszy tom zawiera przekład czterech pierwszych pism zbioru. Odnajdujemy w nich dążenie Bazylego, aby szybko rodzący się w IV wieku ruch ascetyczno-pustelniczy w Azji Mniejszej zorganizować według zasad Ewangelii i Kościoła. Chociaż pisma te zostały włączone do zbioru przeznaczonego dla środowisk monastycznych, niemniej zawierają wezwania skierowane do wszystkich chrześcijan. O tym, że ten, kto troszczy się o rzeczy mniejsze, nie powinien lekceważyć większych; powinien wpierw wypełnić największe z przykazań, jednocześnie spełniając mniejsze. Z Ewangelii św. Mateusza: Biada wam, uczeni w Piśmie i faryzeusze, obłudnicy! Bo dajecie dziesięcinę z mięty, kopru i kminku, lecz pomijacie to, co ważniejsze jest w Prawie: sprawiedliwość, miłosierdzie i wiarę. To zaś należało czynić, a tamtego nie opuszczać. Przewodnicy ślepi, którzy przecedzacie komara, a połykacie wielbłąda! (23,23n). O tym, że nie trzeba gromadzić dla siebie skarbów na ziemi, ale w niebie i w jaki sposób gromadzi się skarby w niebie. Z Ewangelii św. Mateusza: Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie mól i rdza niszczą i gdzie złodzieje włamują się i kradną. Gromadźcie sobie skarby w niebie, gdzie ani mól, ani rdza nie niszczą i gdzie złodzieje nie włamują się i nie kradną (6,19n).